W pierwszym tygodniu sierpnia 2024 roku doszło do masowego śnięcia ryb w zbiorniku Dzierżno Duże oraz Kanale Gliwickim na Śląsku. W wyniku intensywnych działań służb odłowiono tam blisko 12 ton martwych ryb. Jak wynika z badań, przyczyną tego zjawiska była obecność toksycznego glonu tzw. „złotej alga” (Prymnesium parvum).
Badania przeprowadzone w pierwszych dniach sierpnia wykazały alarmująco wysokie stężenie „złotej algi” w wodzie – sięgające 100 milionów komórek na litr. W następnych dniach liczebność glonu nieco spadła, osiągając poziom około 13 milionów komórek na litr. Rozwój „złotej algi” został przypisany specyficznym warunkom panującym w tych akwenach, takim jak niska prędkość przepływu wody, wysokie zasolenie oraz dostępność biogenów.
W dniach 5-6 sierpnia 2024 roku odbyły się narady międzyresortowego zespołu ds. Odry, podczas których omówiono bieżącą sytuację na Śląsku oraz zaktualizowano zalecenia dla służb. Kluczowym krokiem było wprowadzenie wzmożonego monitoringu terenowego przez służby wojewodów, Państwową Straż Rybacką oraz pracowników Wód Polskich. Dodatkowo, w związku z nadal wysoką liczebnością „złotej algi” w Kanale Gliwickim, planowane jest pilotażowe zastosowanie nadtlenku wodoru w celu redukcji populacji tego toksycznego glonu.
W trosce o bezpieczeństwo zdrowotne lokalne służby zwróciły się do mieszkańców z apelem, aby unikali kontaktu z wodą w miejscach występowania „złotej algi”. Dotyczy to kąpieli, uprawiania sportów wodnych, rekreacji, wędkarstwa oraz kontaktu zwierząt domowych z wodą. Celem tych działań jest zapobieżenie rozprzestrzenianiu się glonu do innych zbiorników wodnych.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) stale monitoruje sytuację na Odrze i Kanale Gliwickim, koordynując prace międzyresortowego zespołu ds. Odry, który opracowuje odpowiednie rekomendacje dla służb. Na podstawie doświadczeń z rozwojem „złotej algi” resort wdrożył procedurę zarządzania kryzysowego, która uwzględnia różne scenariusze rozwoju sytuacji.
Działa już opracowany przez IMGW model hydrologiczny IMGW AD, umożliwiający prognozowanie stanu zasolenia wód Odry z 72-godzinnym wyprzedzeniem. Model ten wspiera zarządzanie zrzutami kopalnianymi i dostosowanie działań do panujących warunków na rzece.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska złożyło zawiadomienie do Prokuratury Okręgowej w Warszawie o możliwości popełnienia przestępstwa przez funkcjonariuszy publicznych, związane z próbą stworzenia nowego systemu monitoringu zagrożeń wód powierzchniowych, który miałby kosztować 250 milionów złotych.
Sytuacja na Odrze i Kanale Gliwickim jest trudna i wymaga intensywnych działań kryzysowych oraz systemowych rozwiązań, które mają na celu poprawę jakości wód w dłuższej perspektywie. Międzyresortowy zespół ds. Odry kontynuuje prace nad weryfikacją dotychczasowych procedur i opracowaniem nowych strategii zarządzania wodami.
Aktualne wyniki monitoringu interwencyjnego oraz informacje na temat narad międzyresortowego zespołu ds. Odry można znaleźć na oficjalnej stronie rządowej: https://www.gov.pl/web/odra
