Most – to budowla służąca do przeprowadzenia drogi komunikacyjnej (pieszej, jezdnej, kolejowej) nad przeszkodą (rzeką, kanałem, doliną). Most to konstrukcja pod którą pozostaje wolna przestrzeń. Przęsłem mostu nazywamy element konstrukcyjny łączący dwie podpory lub przestrzeń między nimi. Podpory mostu przenoszą na odpowiednio wytrzymałą warstwę gruntu obciążenia działające na konstrukcję mostu. Podpory skrajne mostu to przyczółki, podpory środkowe to filary.
W zależności od rodzaju przeszkód nad którymi są zbudowane mosty dzielimy na:
- przepusty – budowle mostowe, niewielkie mosty do rozpiętości 2-3 metry
- mosty rzeczne – nad przeszkodami wodnymi – rzeki, jeziora, zatoki, morskie cieśniny
- mosty inundacyjne inaczej zalewowe – to przęsła lub mosty nad terenami zalewowymi
- wiadukty – to mosty nad suchymi przeszkodami – doliny, wąwozy, również nad drogowymi i kolejowymi trasami komunikacyjnymi
- estakady – nad terenami zabudowanymi, szczególnie popularne w miastach
Mosty ze względu na rodzaj drogi prowadzonej dzielimy na drogowe, kolejowe, wodne (akwedukty) gdy na moście jest kanał wodny, mosty przemysłowe – suwnice, mosty przeładunkowe i kładki piesze. Mosty mogą być drewniane, kamienne, ceglane, betonowe, żelbetowe, metalowe – żelazne, żeliwne, kompozytowe. Mosty kompozytowe to nowość XXI wieku. Kompozyty powstają z połączenia włókien polimerowych i żywic poliestrowych.
Najstarszy most murowany z cegły w Polsce – most datowany na 1 połowę XIII wieku stanowiący element zespołu Bramy Toruńskiej w Grudziądzu (rozebranej w XIX w.). Jest to najprawdopodobniej najstarszy zachowany most w Polsce. Most należy do kategorii łukowych, wykorzystujących mur arkadowy o grubości około 1-3 m, na który nakładano drewniany pomost. W okresie późniejszym przebudowano go na całkowicie murowany.
Most do dzisiaj nie stracił swej funkcjonalności i nadal pełni rolę łącznika komunikacyjnego, przebiega przez niego jezdnia, linia tramwajowa i chodnik dla pieszych.
Najpiękniejsze mosty w Polsce
Most Grunwaldzki we Wrocławiu to niekwestionowany król, zbudowany w latach 1908-1910 o długości 112,0m. Jest to most wiszący nad Odrą o konstrukcji stalowej, nitowanej, pylony murowane z cegły klinkierowej, obłożonej granitem.
Most gotycki w Kłodzku z XIV wieku o długości 52,0m. Ozdobiony rzeźbami most św. Jana nad rzeką Młynówką uchodzi za polską odpowiedź na Most Karola w Pradze, można by go nawet uznać za małą kopię, gdyby nie fakt, że powstał znacznie wcześniej. Most w Kłodzku to najstarszy most kamienny w Polsce.
Most w Tczewie zbudowany w latach 1851-1857, o długości 1052-most drogowy, 1030-most kolejowy. W tamtym czasie był najdłuższym mostem drogowo-kolejowym na całym kontynencie i sporym osiągnięciem technicznym, wykorzystującym najnowocześniejsze rozwiązania inżynierii XIX wieku. Obecnie, ze względu na zły stan techniczny jest zamknięty i od kilku lat trwa akcja ratowania tej zabytkowej konstrukcji.
Współcześnie najpiękniejszy most to Most Świętokrzyski w Warszawie obok Stadionu Narodowego, zbudowany w latach 1998-2000 o długości 430,0m. Jest to konstrukcja wantowa czyli podwieszona, wsparta na 90-metrowym pylonie na którym zaczepiono 48 lin podtrzymujących płytę mostu. Nosi zasłużenie miano najpiękniejszego obecnie mostu w Polsce.
Największy most ceglany na świecie
Jest nim most kolejowy nad doliną Göltzsch (w Saksonii we wschodnich Niemczech). Jego długość wynosi 574 m. Został zbudowany w latach 1846–1851 przy użyciu ponad 26 milionów cegieł. Obecnie stanowi część linii kolejowej.
Największe mosty na świecie
Wiadukt Millau we Francji to najwyższy most świata 343,0m żelbetowo-stalowy, zbudowany w latach 2001-2004. Położony jest nad doliną rzeki Tarn w południowej Francji. Na most składa się 7 filarów o wysokościach od 78 do 245 metrów, zaś wysokość pylonów to 87 metrów. Filary połączone są przęsłami o długościach 342 metrów.
Na budowę mostu użyto 85 tys. m³ cementu (ok. 206 tys. ton), zaś waga stali użytej przy budowie to 36 tys. ton, co stanowi pięciokrotność ilości użytej do budowy Wieży Eiffla. Most jest szeroki na 32,05 metra i gruby na 4,2 metra oraz posiada dwa pasy ruchu w każdym kierunku. W momencie ukończenia budowy, most uzyskał oficjalnie trzy rekordy świata:
- najwyższy pylon świata o wysokości 244,96 metra
- najwyższa wieża mostu, jej wierzchołek leży na wysokości 343 metrów
- najwyżej położona droga mostu w Europie, jezdnia jest położona 270 metrów nad poziomem rzeki Tarn
Drugim największym mostem świata jest Most Akashi Kaikyo, nad cieśniną Akashi łączący wyspy Honsiu i Awaji w Japonii. Jest to most wiszący o długości 3911 m, w tym jego środkowe i zarazem najdłuższe przęsło ma długość 1991 m. Bezwzględna wysokość pylonów mostu to 298,0m, to wysokość przewyższającą polski Pałac Kultury i Nauki w Warszawie.
Most Akashi Kaikyo jest najdłuższym i najdroższym mostem na świecie a także drugą (po wiadukcie Millau) najdłuższą przeprawą drogową na świecie pod względem wysokości.
Mosty kompozytowe ogromne osiągniecie inżynieryjne XXI wieku
W Polsce pierwszy obiekt mostowy z kompozytów powstał w 1999r. w Łodzi na zamkniętym terenie oczyszczalni ścieków. Pierwszy w Polsce most drogowy z kompozytów i betonu został zbudowany w 2015 r. w miejscowości Błażowa koło Rzeszowa. Most jest jednoprzęsłowy o długości 22,3 m i szerokości 10,5 m, ma nośność 40 ton.
Na świecie jest niewiele mostów kompozytowych. Są to dwa mosty w Australii, dwa w Hiszpanii i jeden w Stanach Zjednoczonych. Spośród wszystkich mostów kompozytowych na świecie, most w Błażowej charakteryzuje się rekordową rozpiętością przęsła kompozytowego, która wynosi 21,0 m.
Dzisiaj przejeżdżając przez mosty samochodem lub koleją, czy przechodząc kładką dla pieszych, można podziwiać postępu wiedzy inżynierskiej począwszy od pierwszych budowli tego typu budowanych przez człowieka.
Artykuł powstał przy współpracy z Lubuską Okręgową Izbą Inżynierów Budownictwa w ramach cyklu 1000 słów o budownictwie. Inżynier opowiada.
