Jak myślicie, ile mamy zamków i pałaców na terenie Ziemi Lubuskiej? 20? Może 50? Błąd! Jest ich ponad 250! Zaciekawieni?
– Warto pokazać te obiekty turystom. Nie wszyscy też mieszkańcy znają nasze dziedzictwo kulturowe – mówi marszałek Elżbieta Anna Polak. Dzisiejsze województwo lubuskie to dziedzictwo kulturowe pogranicza, gdzie obok siebie żyli Polacy i Niemcy, tu ścierały się religie, kierunki w architekturze oraz trendy w sztuce i literaturze. Tu każdy pałac, zamek i dwór to cel do eksploracji historii.
Nie, nie będziemy teraz opisywać wszystkich 252 – nie dalibyśmy rady! Ale możemy odsłonić przed Wami tajemnice chociaż kilku z nich.
Zespół pałacowy w Lubniewicach
Już w XIV wieku w Lubniewicach istniał zamek, wymieniany jako siedziba właściciela miasta – rodziny von Waldow. XVI-wieczne źródła mówią o dwóch dworach: „Czerwonym” i „Białym”. „Stary Zamek” powstał w 1812 roku na miejscu „Czerwonego Dworu” i nosił cechy stylu klasycystycznego. Eklektyczny pałac, zwany dziś „Nowym Zamkiem” zaprojektowany został przez berlińskich architektów A. Dinklage, E. Paulusa i O. Lilloe i powstał w latach 1909–1911.
Nad planami zagospodarowania zamku czuwa Fundacja Książąt Lubomirskich, której misją jest m.in. ochrona dziedzictwa narodowego, finansowanie projektów edukacyjnych i naukowych oraz renowacja zabytków.
Poszukiwaczy planów filmowych może zainteresować informacja, że w 2014 r. w Lubniewicach kręcono horror „Evil Rising” , w 2015 r. wydany został kręcony w Zamku teledysk do piosenki „Pełnia” Maryli Rodowicz i Donatana, ale przede wszystkim zamki oraz park znane są z kinowego przeboju „Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej”, filmu w reżyserii Marii Sadowskiej z 2017 r. Główna bohaterka filmu, dr Michalina Wisłocka przyjeżdża do Lubniewic na wczasy – do domu mieszczącego się w zabytkowym parku.
Zamek w Kożuchowie
To murowana warownia wybudowana w XIII-XIV wieku przez Piastów głogowsko-żagańskich w północno-zachodniej części Kożuchowa, w miejscu starszego drewniano-ziemnego grodu. Do właścicieli zamku należeli kolejno Henryk V Żelazny, Henryk VIII Wróbel, Henryk IX Starszy, Jan I Olbracht, Zygmunt I Stary i Zygmunt II August. Obecnie czteroskrzydłowa budowla z kwadratowym dziedzińcem jest siedzibą Kożuchowskiego Ośrodka Kultury i Sportu Zamek.
Zamek w Krośnie Odrzańskim
Został zbudowany najprawdopodobniej na początku XIII w. w czasach księcia Henryka Brodatego w miejscu strategicznej przeprawy przez Odrę, usytuowany w północno-wschodniej części starego miasta. W XVI w. przebudowano go w stylu renesansowym. Była to ulubiona warownia władcy, gdzie zmarł w 1238 roku. Przechodził w ręce kolejnych książąt głogowskich, a W XVI w. zamek stał się siedzibą wdów po zmarłych elektorach brandenburskich. największe zniszczenia przyniosła zamkowi II wojna światowa i zniszczenia dokonane przez oddziały sowieckie palące miasto. Na przestrzeni ostatnich lat obiekt poddany zostaje systematycznej odbudowie i renowacji – obecnie na zamku działa instytucja kulturalna pod nazwą Centrum Artystyczno-Kulturalne „Zamek”.
Zamek Joannitów w Łagowie
Został zbudowany na przesmyku dwóch jezior – Trześniowskiego i Łagowskiego na wzgórzu otoczonym zabytkowym parkiem z wieloma pomnikami przyrody. Budowę zamku rozpoczął Zakon Joannitów w 1350 roku. Podczas wojen oraz najazdu Szwedów zamek znacząco nie ucierpiał. W 1810 roku zamek stał się własnością Prus, a potem własnością prywatną. Obecnie budynek składa się z bryły budowli wybudowanej w XVII w., czterech dwukondygnacyjnych skrzydeł które tworzą renesansowy dziedziniec. Nad zamkiem góruje wieża warowna, która jest widoczna z odległości kilku kilometrów.
Pałac Lobkowitzów
To barokowy pałac wybudowany w latach 1631-86 w Żaganiu. Pałac został wzniesiony na miejscu średniowiecznego zamku Piastów z przełomu XIII i XIV wieku – a dokładniej 3 metry wyżej. Aby stworzyć odpowiednią perspektywę dla pałacu, nakazano zburzyć 70 domów! Obecny wygląd nie jest pierwotny; pałac był kilkakrotnie przebudowywany i remontowany. W latach po wybudowaniu pałacu, spełniał funkcję mieszkalną, dziś natomiast pełni funkcje kulturalne i publiczne jako Żagański Pałac Kultury.
Pałac w Mierzęcinie
Należał swojego czasu do tych samych właścicieli, co pałace w Lubniewicach – do rodziny von Waldow. Pałac, siedzibę rodu zbudowano w latach 1861 – 1863 z inicjatywy Roberta Friedricha von Waldow. Okresem największej rozbudowy i przebudowy majątku był początek XX wieku, powstały wówczas nowe budynki gorzelni oraz kompleksu folwarcznego. Okres wojenny pałac i budynki folwarku przetrwały w niemalże nienaruszonym stanie. Po zakończeniu działań wojennych majątek von Waldow przeszedł na rzecz Skarbu Państwa Polskiego. W latach 1945 – 1952 w Pałacu mieścił się dom dziecka dla dzieci upośledzonych, prowadzony przez siostry zakonne a później Państwowy Dom Dziecka, który funkcjonował do roku 1959. Aktualnie pałac znajduje się w rękach prywatnych.
Pałac Brühla w Brodach
To barokowy pałac, wybudowany w latach 1741–1753. Pierwszy pałac zaprojektował i zrealizował tutaj architekt Francko dla rodziny Promnitzów w latach 1670–1674. Siedemdziesiąt lat później, w 1740, hrabia Henryk Brühl zapłacił rodzinie Watzdorfów za 2 tysiące hektarów cenę 160 tys. srebrnych talarów saskich i polecił wybudować tu nowy pałac. Już kilka lat później, podczas wojny siedmioletniej, pałac został we wrześniu 1758 podpalony, a otaczający go ogród – zdewastowany. Całość przeszła na własność władców Prus i dopiero po pewnym czasie odzyskał go Alojzy Fryderyk Brühl (syn Henryka), który go odbudował. Rezydencja była w rękach Brühlów do końca II wojny światowej. W 1945 r. zniszczyły go wojska radzieckie. Po wojnie zabezpieczony w latach 1961–1964 – od tego czasu pozostaje nieużytkowany…
Pałac w Luboszycach
Został wybudowany w latach 1847-1860, jednakże siedziba rodowa istniała tu już wcześniej – przypuszczalnie przed połową XVII wieku. Luboszycka rezydencja wzniesiona została w stylu neogotyckim. Obecnie pałac znajduje się w dobrym stanie, remontowany stopniowo przez dzierżawcę majątku. W sąsiedztwie pałacu znajduje się park krajobrazowy o powierzchni 3 ha z XVIII – XIX wieku.
Pałac w Ojerzycach
Pałac po raz pierwszy wzmiankowano w 1415 r. jako własność Johana von Walderode. Dopiero w 1879 r., po ślubie właścicielki Marii Schneider z Eugenem von Schmelingiem, w 1885 r. dwór powiększono o jedno skrzydło i nadano mu formę neorenesansowej rezydencji. Prawdopodobnie w tym samym czasie powiększono park krajobrazowy przyłączając tereny na północnym zachodzie. Po II wojnie światowej majątek został upaństwowiony. W dawnej rezydencji mieściły się biura PGR i inne instytucje. W 1989 r. oczyszczono częściowo park i staw, a w 1993 r. rozpoczęto gruntowny remont pałacu z przeznaczeniem na pensjonat. Obecnie jest własnością prywatną.
Barokowy zamek w Zaborze
Został wybudowany w 1677, a przebudowany w latach 1745 i 1957. Od XVIII w. własność hrabiów Cosel, potem książąt na Siedlisku, rodu Schönaich-Carolath. Od 1956 w pałacu mieściło się prewentorium przeciwgruźlicze dla dzieci, od 1976 – Sanatorium Dziecięce, a od 1998 – Centrum Leczenia Dzieci i Młodzieży. Zamek wraz z folwarkiem, w skład którego wchodzą: trzy oficyny, oficyna (obecnie szkoła), stajnia (obecnie hotel), kostnica, szklarnia, dwa budynki gospodarcze oraz parkiem stanowi zespół zamkowy.
Zamek w Broniszowie
W miejscu jego dzisiejszego założenia w XII wieku zbudowano zamek rycerski w stylu gotyckim. Przed 1608 rokiem średniowieczny zamek rozbudowano w renesansową rezydencję, a w XIX wieku do renesansowego dworu dobudowano ceglany mur oraz widokową basztę w stylu neogotyckim, dzięki czemu powstał mały wewnętrzny dziedziniec. Dwór otoczono fosą połączoną ze stawem. W Zamku ma siedzibę od 2013 Lubuska Fundacja im. Paderewskiego, która corocznie organizuje wieczory pieśni patriotycznej oraz wystawy poświęcone Paderewskiemu jako muzykowi, filantropowi i mężowi stanu.
Bad Muskau
Żeby zakończyć z „efektem wow” – prezentujemy Wam leżący nie do końca w Lubuskiem (ale na terenie Mużakowskiego Parku Krajobrazowego) zamek Bad Muskau. Neorenesansowa budowla wraz z parkiem wpisane są na listę dziedzictwa UNESCO. Zamek Pucklera noszący nazwę Schloss Bad Muskau stoi po stronie niemieckiej, zaraz za Nysą Łużycką, która stanowi tu granicę między dwoma państwami. Prowadzi do niego Podwójny most, który leży na terenie Parku. Budynek jest przepiękny i okazały, wybudowany na fundamentach XVI-wiecznej, renesansowej budowli. W obecnej, zaskakującej formie powstał jednak w XIX stuleciu dla ekscentrycznego podróżnika – hrabiego Hermann von Puckler-Muskau, podobnie jak całe tutejsze założenie parkowe. Dla jego stworzenia hrabia rozwiódł się ze swą ukochaną żoną i pobrał się z bogatszą kobietą, która pomogła mu pomysł zrealizować.
Jeżeli którykolwiek z powyższych zamków czy pałaców sprawił, że macie ochotę zobaczyć je na własne oczy – nie czekajcie, jedźcie eksplorować, a z pewnością po drodze natraficie na kolejne lubuskie perły, mniej lub bardziej znane!
Jeżeli znajdziecie coś, co przykuje Waszą uwagę – pamiętajcie, że do końca wakacji trwa konkurs fotograficzno-filmowy „Moje Lubuskie”, w którym można wygrać aparat fotograficzny! Szczegóły i regulamin konkursu są dostępne na stronie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego na portalu Facebook. Możecie też oznaczać swoje zdjęcia na Instagramie hasztagiem #lubuskienawakacje!
